Poniżej prezentujemy kilka zdań uzasadnienia dlaczego Projekt ELIZA BZURA obejmuje dwa pozornie odmienne regiony. Jak wykażemy Łęczyckie i Rawskie to historycznie część większego obszaru o wielu cechach wspólnych co naszym zdaniem wydaje się wystarczające by w zadaniu, którego się podejmujemy traktować ten obszar łącznie.

Jeśli spojrzymy na granice zewnętrzne dawnych województw łęczyckiego i rawskiego zobaczymy, że teren ten opierał się na zachodzie o Ner (dopływ Warty) oraz o Skrwę (dopływ Wisły), na południu o Pilicę i jej dopływ Wolbórkę, na północy o Wisłę, na wschodzie natomiast granica przebiegała południkowo nieco na wschód od Grodziska. Co warte odnotowania, wspólna granica województw była bardzo skomplikowana, często umowna i rzadko oparta o naturalne granice geograficzne.

Rzeczpospolita Obojga Narodów, Podział administracyjny w 1764 roku (fragment), https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/91/Administrative_division_of_the_Polish-Lithuanian_Commonwealth_in_1764.png

Jeśli spojrzymy na mapę hydrograficzną bez trudu dostrzeżemy, że granice zewnętrzne województw w przybliżeniu pokrywają się z dorzeczem Bzury. Obszar ten znajduje się w zdecydowanej większości w regionie zwanym Niziną Środkowomazowiecką, nieznacznie wykraczając poza jej granice na zachodzie i południowym zachodzie. Granice dorzecza opierają się na zachodzie o Wysoczyznę Kłodawską i Wysoczyznę Łaską oraz Wzniesienia Łódzkie, gdzie Bzura ma swoje źródła. Następnie dorzecze przechodzi przez Równinę Kutnowską oraz Łowicko-Błońską, by wpaść na północy do Wisły na terenie Kotlicy Warszawskiej. Południowy kraniec dorzecza stanowi Wysoczyzna Rawska również należąca do Niziny Środkowomazowieckiej.

Pas nizin środkowopolskich, mapa hipsometryczna (fragment), https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1NAGfxhHTLau/4/1I5qJ7JpN1bpQKMa6QM4ht3EMYJLQ2Xr.png

Jest to zwarty geograficznie obszar znajdujący się od zamierzchłych czasów na pograniczu dwóch krain historycznych: Wielkopolski i Mazowsza.

Aby zrozumieć czemu te dwa podobne do siebie obszary stały się oddzielnymi jednostkami administracyjnymi musimy sięgnąć daleko w przeszłość. Najprawdopodobniej pierwotnie południową i zachodnią granicę Mazowsza stanowiła Wisła. Np. u Galla Anonima znajdziemy informację, że mieszkańcy spustoszonej w 1038 przez Czechów Małopolski uciekali „za rzekę Wisłę na Mazowsze”. Obszar, o którym mowa nie stanowił wtedy odrębnej jednostki administracyjnej. Dopiero w wyniku rozbicia dzielnicowego i częstych podziałów tego obszaru doszło do ukształtowania się dzielnic o charakterze administracyjnym. Po śmierci Bolesława Krzywoustego dzisiejsza ziemia łęczycka (dorzecze górnej Bzury) weszła w skład dzielnicy należącej do wdowy po nim, Salomei z Bergu. Pozostała część, wraz z całym Mazowszem i Kujawami, przypadła Bolesławowi Kędzierzawemu. Po śmieci Salomei Łęczyckie przyłączono do posiadłości Bolesława. Ponad sto lat później, po śmierci Konrada Mazowieckiego w 1247 roku, doszło jednak do ostatecznego rozdzielenia regionów. Od tego momentu Łęczyckie należało do Piastów kujawskich, podczas gdy pozostała część dorzecza Bzury weszła w skład dzielnicy Piastów mazowieckich.

Łęczyckie też szybciej zostało włączone do odradzającego się państwa polskiego. Nastąpiło to w 1352 roku kiedy po śmierci bratanka Władysława Łokietka, również Władysława, zlikwidowano księstwo, a w jego miejsce utworzono województwo łęczyckie.

Inaczej potoczyły się losy pozostałych ziem dorzecza Bzury. Dopiero w 1462, po śmieci książąt Siemowita IV i Władysława II ziemię gostynińską oraz rawską włączono do Korony tworząc województwo rawskie. Ostatnia z ziem, rozdzielająca Rawskie na dwie części ziemia sochaczewska, jako oprawa wdowia matki wyżej wymienionych książąt Anny pozostała poza Koroną do 1476. Wtedy to włączono również ją do województwa rawskiego.

Od tej pory województwa łęczyckie i rawskie funkcjonowały w zasadniczo niezmiennych granicach aż do lat 1793-1795, kiedy to, w wyniku rozbiorów, włączono je do państwa pruskiego. Mimo wydzielenia administracyjnego pod wieloma względami oba te obszary pozostały podobne. Pod względem geograficznym czy struktury własności szlacheckiej różniły się od Wielkopolski i Mazowsza właściwego będąc obszarem „pomiędzy”. Druga połowa wieku XIX przyniosła rozwój Warszawy ale i przemysłowej Łodzi powodując naturalne przyciąganie do tych dwóch wielkich ośrodków i tworząc w środkowej części dorzecza Bzury nową granicę (zasadniczo pokrywającą się z granicą między obecnymi województwami łódzkim i mazowieckim) dzielącą omawiany obszar na nowo.

Na koniec warto zauważyć, że powołana w 1992 roku Diecezja łowicka w znacznym stopniu łączy oba regiony w kościelnych granicach administracyjnych.